Ένα αρχοντικό στο κέντρο της Άρτας

Διευθυντού Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Ωνασείου νοσοκομείου
Του Στάθη Μπαρτζώκα
Φωτογραφίες: Δημήτρης Παπαρούνης
Το διατηρητέο κτίριο της οδού Βλαχούτση 9 χτίστηκε το 1860 πάνω σε σχέδια Ενετού αρχιτέκτονα στην περιοχή της πόλης που συνόρευε με το Ρωμηοπάζαρο (νότια), το Τουρκοπάζαρο (βόρεια) και την Εβραϊκή συνοικία (ανατολικά).

Στην ίδια περιοχή είχαν ανεγερθεί και άλλα αρχοντικά (Λιδωρίκη, Αντωνόπουλου, Βαρζέλη, Βλαχούτση, Παπαδόπουλου) τα οποία δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχουν. Τα τρία τελευταία ήταν χτισμένα εκεί που είναι σήμερα η κεντρική πλατεία της Άρτας, Εθνικής Αντιστάσεως. Τα αρχοντικά αυτά βομβαρδίστηκαν το 1941 στον μεγάλο βομβαρδισμό που έγινε στην Άρτα από τους Γερμανούς, και έτσι δημιουργήθηκε η κεντρική πλατεία. Αφού το αρχοντικό είναι χτισμένο στην οδό Βλαχούτση 9 ας δούμε ποιος ήταν ο Βλαχούτσης σύμφωνα με το “Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης” που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1884 από τον Σεραφείμ Ξενόπουλο του Βυζαντίου.
“Κατά το έτος 1792 διέπρεπεν εν Άρτη και ο ευεργετικότατος άρχων Δημήτριος Βλαχούτσης, όστις την εαυτού πατρίδα μυριάκις διά της περινοίας αυτού απήλλαξε δεινών και συμφορών. Μετά τον θάνατόν του αφήκει διάδοχον τον κατά πάντα όμοιον τω πατρί αυτού Νικόλαον Λογοθέτην της Πόλεως, ος πλήρης ημερών γενόμενος και ευεργέτης όντως και προστάτης φανείς της πατρίδος, απεβίωσεν εν έτει 1850 κατά Δεκέμβριον, η δε σύζυγός αυτού Μαρία τω έτει 1874 Απριλίου 21..”.
Δίπλα ακριβώς από το αρχοντικό Μιχάλη στην οδό Βλαχούτση 7 ήταν το αρχοντικό της οικογένειας Αντωνόπουλου, πρώτων Δημάρχων της Άρτας μετά την απελευθέρωση του 1881 από τους Τούρκους. Το αρχοντικό του κ. Μιχάλη, χτίστηκε από τον προπάππο του σημερινού ιδιοκτήτη Σπύρο Μιχάλη του Αναστασίου, έμπορο, ο οποίος με την γυναίκα του Αναστασία, το γένος Αλέξη, απέκτησαν 6 παιδιά, τα 4 αγόρια (Αναστάσιος, Βασίλειος, Χρήστος και Αλκιβιάδης) και τα δύο κορίτσια (Μαρίνα και Αικατερίνη). Οι οικογένειες που δημιούργησαν τα αγόρια, συγκατοικούσαν εκεί μέχρι τον Μεσοπόλεμο. Στο τέλος της δεκαετίας του 30, το σπίτι περιήλθε στην κυριότητα του παππού του σημερινού ιδιοκτήτη Αλκιβιάδη Μιχάλη και των γιων του Σπυρίδωνα και Στέφανο, πατέρα του σημερινού ιδιοκτήτη. Η κόρη του Αναστασίου Μιχάλη, Μαρίνα, γέννησε την Βασιλικούλα Μιχάλη η οποία παντρεύτηκε τον πατέρα του διάσημου ζωγράφου Ιωάννη Μόραλη γυμνασιάρχη, Κωνσταντίνο Μόραλη, πνευματικό άντρα της εποχής του και πρόεδρο του “Σκουφά”. Η αδερφή της Βασιλικούλας Βιργινούλα Μιχάλη, ήταν σύμφωνα με το λεύκωμα του Μουσείου Μπενάκη “Ιωάννης Μόραλης, Άγγελοι, Μουσική, Ποίηση” η αιτία που ο Γιάννης Μόραλης έγινε ζωγράφος. Η θεία του Βιργινούλα ζωγράφιζε μέσα στο αρχοντικό και ο μικρός τότε Γιάννης την παρακολουθούσε έκπληκτος.
Κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το αρχοντικό είχε επιταχθεί από Ιταλούς και Γερμανούς και υπέστη σοβαρές ζημιές. Μια αρχική αποκατάσταση έγινε από τον επιζώντα γιο του Αλκιβιάδη, Σπυρίδωνα και τη σύζυγο του Στέφανου Καλλιόπη, μητέρας του σημερινού ιδιοκτήτη. Επί Υπουργίας Μελίνας Μερκούρη, το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο. Η πλήρης ανακαίνιση διήρκεσε από το 1997 έως το 2004, όταν αποκαταστάθηκε η σκεπή, οι υδραυλικές και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και οι οροφογραφίες από τον ζωγράφο Α. Λεβίδη. Το κτίριο στηρίζεται σε πέτρινες αψίδες και το κέλυφός του είναι πέτρινο. Εκτείνεται σε τέσσερα επίπεδα (υπόγειο, ισόγειο, ημιώροφο και δεύτερο όροφο) και το ύψος των δωματίων είναι γύρω στα 4 μέτρα.
Η τεχνογνωσία των μαστόρων, η στατική σύλληψη και η αρχιτεκτονική εντυπωσιάζουν. Το ισόγειο επικοινωνεί με εσωτερική αυλή φυτεμένη με εσπεριδοειδή και με τον δεύτερο όροφο μέσω εσωτερικού κλιμακοστασίου που έχει διατηρηθεί στην αρχική του μορφή. Το σύνολο των χώρων καταλαμβάνει έκταση 750 τ.μ. Σήμερα η κεντρική του είσοδος βλέπει στην πλατεία Εθνικής Αντίστασης ενώ παλαιότερα έβγαινε στην οδό Βλαχούτση. Υπήρξαν άλλες δύο είσοδοι που οδηγούσαν σε καταστήματα του ισογείου. Σήμερα όλοι οι χώροι έχουν συμπεριληφθεί στην κατοικήσιμη επιφάνεια του κτιρίου.
Η αυλή έχει πρόσβαση στην πλατεία μέσω ενός διαδρόμου που συνορεύει με την οικία Τσέτη. Είναι η πρώτη φορά εδώ και 150 χρόνια που φωτογραφίζονται οι εσωτερικοί χώροι του αρχοντικού. Η Άρτα και όλοι εμείς ευχαριστούμε τον ευπατρίδη κ. Άλκι Μιχάλη για την ανάδειξη του προγονικού αρχοντικού. Το ευχάριστο είναι ότι, όπως μου είπε ο κ. Μιχάλης, τα παιδιά του Στέφανος, Μυρτώ και Κυβέλη, λατρεύουν το σπίτι και έρχονται συχνά στην Άρτα. Έτσι θα υπάρχει συνέχεια και δεν θα μείνει το αρχοντικό κλειστό. Κάποτε ο Δήμος Αρταίων θα πρέπει να αντιληφθεί ότι θα πρέπει να τιμήσει με το χρυσό μετάλλιο της πόλης ανθρώπους που επένδυσαν πολλά χρήματα και πολύ χρόνο, για να διασώσουν την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Άρτας παρ’ ότι δεν ζούνε εκεί. Ευχαριστώ τον κ. Μιχάλη για τις πολύτιμες πληροφορίες που μου έδωσε και για την άδειά του στον κ. Δημήτρη Παπαρούνη, να φωτογραφήσει το αρχοντικό.

πηγή:taxydromosartas.gr