Connect with us

ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ

Περί «Δυτικών Θερμοπυλών» και άλλων ιστορικών ανακριβειών

Δημοσιεύτηκε

στις

161

του Θεόφιλου Διαμάντη

Σε πρόσφατο άρθρο του, με τίτλο «Δυτικές Θερμοπύλες», ο αρχιτέκτονας Γιάννης Χούτας προχώρησε σε μια σειρά ιστορικών ισχυρισμών σχετικά με τις συγκρούσεις του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ στο Μακρυνόρος, του 1943. Κατά τη γνώμη του, η μάχη του 1943 αξίζει την αναγόρευση της περιοχής του Μακρυνόρους σε «Δυτικές Θερμοπύλες», ενώ βολικά, «οι Βαλτινοί», αναγορεύονται σε «Σύγχρονους Σπαρτιάτες». Καταρχήν ας βγάλουμε τον κύριο Χούτα από τη δύσκολη θέση: Αυτό που εννοεί είναι οι μαχητές του ΕΔΕΣ και όχι οι Βαλτινοί γενικά και αόριστα. Είναι λοιπόν οι μαχητές του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τον Στυλιανό Χούτα, που επιθυμεί ο κύριος Χούτας να ονομάζονται έτσι.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, από την αξιολόγηση της «μάχης του Μακρυνόρους». Το Μακρυνόρος είναι ένας τόπος ορεινός, με δύσκολο οδικό δίκτυο, που κατά την περίοδο της Κατοχής, αποτελούσε το μοναδικό δρόμο ανάμεσα στο Αγρίνιο, την Άρτα και τα Ιωάννινα. Ως τέτοια τοποθεσία λοιπόν, το Μακρυνόρος υπήρξε, λόγω της μορφολογίας του, σημείο ιδανικό για την οργάνωση ενεδρών και όχι φυσικά μαχών εκ παρατάξεως. Έτσι, θα έπρεπε μάλλον να μιλάμε για «ενέδρα» στο Μακρυνόρος και όχι για «μάχη». Δεύτερο προβληματικό σημείο στο άρθρο του κυρίου Χούτα αποτελεί η έκταση και η ένταση της ενέδρας: Αναφέρεται ότι «επί ένα 8ήμερο συντρίφτηκε μιά ολόκληρη μεραρχία 6-8 χιλ. Ιταλών, καθώς και τμήματα της περιβόητης ναζιστικής μεραρχίας “Εdelweiss”, που προσκλήθηκαν σε βοήθεια από τους δεινοπαθούντες Ιταλούς». Πρόκειται σαφώς για υπερβολή, ότι μια αντάρτικη ομάδα αποτελούμενη, από το πολύ 450 μαχητές συνέτριψε μια μεραρχία και τμήματα, των δύο από τους καλύτερα εξοπλισμένους στρατούς της Ευρώπης. Ας δούμε τα δεδομένα από μερικές «μη αριστερές» πηγές: Το ανακοινοθέν του Ναπολέωντα Ζέρβα στις 18/07/43 καταλήγει ως εξής: «Ημέτεραι απώλειαι, είς νεκρός και πέντε τραυματίαι. Άπαντες οι Ελληνες όμηροι απηλευθερώθησαν». Γεγονός που ασφαλώς σημαίνει ότι η σύγκρουση της 16ης και 17ης δεν πρέπει να ήταν ιδιαίτερα σφοδρή, πόσο μάλλον να αποτελεί «συντριβή μιας ολόκληρης μεραρχίας». Όμως και στις συγκρούσεις που ακολούθησαν έως την 22η Ιουλίου, οι δυνάμεις του Άξονα υπέσθησαν το πολύ 100 νεκρούς και τραυματίες, αριθμός που ούτε και εδώ μπορεί να δικαιολογήσει τέτοιους όρους από τον κύριο Χούτα. Με μια απλή δε επίσκεψη στο μνημείο του Μακρυνόρους μπορεί κανείς να παρατηρήσει το εξής οξύμωρο: Στις 16 μάχες του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ Βάλτου, αναφέρονται μονάχα 38 πεσόντες, 37 λιγότεροι δηλαδή, από τους πεσόντες του ΕΛΑΣ, σε μια μόνο μάχη, αυτή της Αμφιλοχίας.
Πέρα από τις όποιες επιφυλάξεις διατηρούμε ευλόγως για την αγωνιστικότητα των τμημάτων του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ Βάλτου, μια δεύτερη σημαντική ένσταση στα περί «Δυτικών Θερμοπυλών» προέρχεται από τη δράση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στη συγκεκριμένη περιοχή. Ασφαλώς, ένα τέτοιο ιδανικό για ενέδρες σημείο της περιοχής δεν μπορεί να χρησιμοποιούταν μόνο για τις δύο ενέδρες του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ Βάλτου (στις 16-22/07/43 και στις 02-03/10/43). Η ιστορική πραγματικότητα είναι ότι ο ΕΛΑΣ της περιοχής διατηρούσε δραστήρια και συνεχή παρουσία στο Μακρυνόρος, κάτι για το οποίο, ο κύριος Χούτας δεν αναφέρει απολύτως τίποτα. Ενδεικτικά, ορισμένες από τις ενέδρες του ΕΛΑΣ στο Μακρυνόρος είναι οι εξής:

• Σε τέσσερις μάχες στο Μακρυνόρος την άνοιξη του 1943, το 2/39 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ κατέστρεψε 24 οχήματα, κατέλαβε 4 αντιαρματικά, 44 αυτόματα «μαρσίπ», 60 τουφέκια «μάουζερ» και προκάλεσε σοβαρές απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες στον αντίπαλο.
• Τον Ιούνιο του 1943, το 2/39 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ πραγματοποίησε ενέδρα στη θέση «Κατσούλη» στο Μακρυνόρος, με στόχο γερμανική φάλαγγα 15 οχημάτων. Οι απώλειες των Γερμανών ήταν και εδώ βαριές, ενώ μόνο οι αιχμάλωτοι στρατιώτες και αξιωματικοί τους αριθμούσαν τους 22.
• Στις 1/05/44, τμήμα του ΕΛΑΣ στο Μακρυνόρος κατέστρεψε τρία γερμανικά οχήματα και ορισμένα κάρα, σκοτώνοντας 2 Γερμανούς.
• Στις 12/05/44, τμήμα του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ, συνέτριψε γερμανική φάλαγγα οχημάτων, σκοτώνοντας 2 Γερμανούς και τραυματίζοντας ακόμα 6.
• Στις 22-23/05/44, τμήματα της VII ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πραγματοποίησαν μεγάλη ενέδρα που εξελίχθηκε σε σημαντική συμπλοκή στο Μακρυνόρος. Οι γερμανικές δυνάμεις μέτρησαν 62 νεκρούς και τραυματίες.
• Στις 02/06/44, τμήματα της VII ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν σε γερμανική φάλαγγα 9 αυτοκινήτων, την οποία διέλυσαν. Οι Γερμανοί είχαν απώλειες 40 νεκρών, μεταξύ των οποίων ένας συνταγματάρχης και ένας ταγματάρχης.

Όπως λοιπόν καθίσταται προφανές, αν το Μακρυνόρος μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «Δυτικές Θερμοπύλες», τούτο οφείλεται στη δράση του ΕΛΑΣ, του οποίου η περιοχή ήταν όπως φαίνεται από τα παραπάνω, μόνιμο λημέρι.
Κλείνοντας, θα λέγαμε πως ο κύριος Χούτας θα πρέπει να γνωρίζει ότι στην ιστορία των Θερμοπυλών υπάρχει και ο Εφιάλτης… Ας διαβάσουμε την ανακοίνωση του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ για τη μάχη της Αμφιλοχίας το 1944: «Απελευθερωτικός σας στρατός εισβάλων πόλιν Αμφιλοχίας έκαυσε, εδήωσε και κατέσφαξε άνδρας, γυναίκας και αθώα παιδιά. Διεμαρτυρήθημεν δι’ απάνθρωπον δράσιν απελευθερωτικού σας στρατού». Πρόκειται για ορισμένα μέλη του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ που στη μάχη αυτή πολέμησαν κατά του ΕΛΑΣ. Και ο ΕΛΑΣ απαντά: «Απελευθερωτικός μας στρατός μάχεται υπέρ ελευθερίας πατρίδος και ουχί υπέρ προδοτών ως ευαίσθητος πάτρων εκηρυχθήτε.» Χωρίς να επιχειρούμε να ακυρώσουμε το γεγονός ότι στις τάξεις του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ βρέθηκαν και πολέμησαν και αγνοί πατριώτες, θα πρέπει ωστόσο να εξετάσουμε εδώ και την πολυετή έρευνα του ακαδημαϊού Χάγκεν Φλάισερ, που έφερε στην επιφάνεια ντοκουμέντα της Βέρμαχτ, τα οποία μιλούν για μια «φιλική σχέση» του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ και των Γερμανών. Μια σχέση σύμπραξης για «την από κοινού μάχη εναντίον του ΕΛΑΣ». Μήπως όμως τα «έργα και οι ημέρες» του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ και του Ζέρβα σταμάτησαν εκεί; Στην περίοδο 1944-1946, όπου στα μέρη μας οργιάζει η Λευκή Τρομοκρατία είναι ο ταγματάρχης του ΕΔΕΣ Μαγγίνας που στην Αμφιλοχία διευθύνει το τρομοκρατικό όργιο εναντίον των αγωνιστών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης. Στο πλευρό του Μαγγίνα βρίσκουμε το στέλεχος της ομάδας Χούτα, Μάρκο Χατζάρα, εκτελεστή του ΕΛΑΣίτη ιερέα Χαράλαμπου Κοντονή και δεκάδες πρώην ΕΔΕΣίτες και νυν παρακρατικούς μαχαιροβγάλτες. Μήπως αυτή η εξουσία δεν ευθύνεται για την εκτέλεση του ήρωα του τόπου μας Νίκου Παπαζέκου ή για την πολυετή φυλάκιση του ταγματάρχη του ΕΛΑΣ Βασίλη Τσούνη; Πρόκειται άλλωστε για την περίοδο υπουργείας του Ναπωλέοντα Ζέρβα, που οι θανατικές καταδίκες στελεχών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης τριπλασιάστηκαν σε αριθμό! Όμως τα όσα ειπώθηκαν έως τώρα είναι μόνο το δέντρο και όχι το δάσος, γιατί κυρίως, οι δυνάμεις του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ και των παροπλισμένων Ταγμάτων Ασφαλείας ήταν στην ουσία η «μηχανή» του «δεσίματος» της χώρας μας και του λαού της στο «άρμα» του αγγλοαμερικανικού ιμπεριαλισμού, μια «μηχανή», τα γρανάζια της οποίας κινούνταν με το αίμα χιλιάδων αγωνιστών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης. Θα προτείναμε λοιπόν στον κύριο Χούτα να μετριάσει κάπως τις αξιώσεις του για το λημέρι του ΕΛΑΣ στο Μακρυνόρος, καθώς αν ο ίδιος ο Στυλιανός Χούτας, επί υπουργείας του δεν κατάφερε έναν τέτοιο τίτλο είναι μάλλον γιατί ο λαός του τόπου μας, οι Βαλτινοί και οι Ξηρομερίτες έχουν ισχυρή μνήμη…

Ο Θεόφιλος Διαμάντης είναι υποψήφιος διδάκτωρ Ιστορίας, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=524669
http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=524669
Νίκος Σκιαδάς, Καπετάν Επαμεινώνδας, Ενωτικός Σύνδεσμος Αιτωλοακαρνάνων Αντιστασιακών, Αθήνα 1986, 191- 193.
Νίκος Σκιαδάς, ό.π., 197-198.
Θανάσης Κακογιάννης, Μνήμες και σελίδες της Εθνικής Αντίστασης- Αγρίνιο- Δυτική Στερεά Ελλάδα, Εκδόσεις Κωσταράκη, Αθήνα 1997, 333.
Θανάσης Κακογιάννης, ό.π., 334. Συλλογικό έργο, Στ’ άρματα, στ’ άρματα!, τόμος Α΄, Γιαννίκος/Καλδής, Αθήνα 1980, 379.
Θανάσης Κακογιάννης, ό.π., 334.
Θέμης Μοσχάτος, Η μάχη της Αμφιλοχίας, Επικαιρότητα, Αθήνα 1986, 67-68.
Χάγκεν Φλάισερ, Στέμμα και σβάστικα, τόμος Β΄, Παπαζήσης, Αθήνα 1995, 253. Παρατίθεται ολόκληρο το έγγραφο της επαφής του ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ με το 22ο Σώμα Στρατού της Στρατιάς Ε.
Χάγκεν Φλάισερ, ό.π., 253.
Αριστείδης Θεοχάρης, Στη Στερεά με τον ΔΣΕ 1945-1949, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2006, 52.
Αριστείδης Θεοχάρης, ό.π., 52 και 58.
Αριστείδης Θεοχάρης, ό.π., 52.
Θανάσης Σφήκας, «Ναπολέων Ζέβας: Η εκδίκηση του ηττημένου,1945-1947», Δωδώνη, Επ.Επ.Φιλ.Ιωαννίνων, τομ.34 (2005), 199.

Advertisement
Ακολουθήστε το e-maistros.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Continue Reading
Advertisement
2 Comments

2 Comments

  1. Perdikas

    21/07/2018 at 12:59

    I maxi egine I istoria egrapse k sinexizi na grafi, esis isastan xiliades k tora komatia edo k eki, ti ine afto pou den katalavenis k posa master k didaktorika prepi na kanis gia na katalavis ta aftonoita. Kitakse an mporis na anadiksis tis maxes tou EAM k min proxoras se anoites teories apoprosanatolimou,

  2. Κώστας

    21/01/2020 at 00:09

    Εκτός απο ανιστόρητος και συμμορίτης, τολμάς και προσβάλεις νεκρούς αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και των ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ. Αλλά η φλόγα του ΕΔΕΣ και των ανταρτών του δεν θα σβήσει ποτέ όσο χώμα και αν της πετάς.

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *