Φωτοβολταϊκά στην Αμφιλοχία: Μια συζήτηση που μόλις ξεκίνησε

Του Μάρκου Βασίλα πρώην Δημάρχου Μενιδίου
Όλα ξεκίνησαν από τη συζήτηση στο πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο Αμφιλοχίας, με αφορμή τη φημολογούμενη εγκατάσταση μεγάλης μονάδας φωτοβολταϊκού πάρκου στην περιοχή “Τσάκαλος”, κοντά στην πόλη. Η ομόφωνη αντίθεση των μελών του συμβουλίου στη συγκεκριμένη πρόταση ήταν αναμφίβολα θετική. Ωστόσο, η αιτιολόγηση αυτής της στάσης εγείρει σημαντικά ερωτήματα που πρέπει να μπουν στο τραπέζι της συζήτησης.
Αν το πρόβλημα είναι μόνο η εγγύτητα του έργου στην πόλη, τότε αφήνουμε ανοιχτό το ενδεχόμενο να πούμε “ναι” σε αντίστοιχες εγκαταστάσεις σε άλλες περιοχές, όπως το Σπάρτο ή τα Σαρδίνια, αρκεί να πρόκειται για δημόσια γη; Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε ποια είναι τελικά η θέση του Δήμου;
Μέχρι και το 2023, η επίσημη θέση του Δημοτικού Συμβουλίου ήταν σαφής: κανένα φωτοβολταϊκό πάρκο σε δημόσια γη εντός των ορίων του Δήμου Αμφιλοχίας. Πρόκειται για μια θέση που πρέπει να παραμείνει σταθερή και αδιαπραγμάτευτη.
Διότι, πέρα από την ορατή και μη αναστρέψιμη αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος, η παραχώρηση δημόσιας γης δημιουργεί και σειρά άλλων σοβαρών επιπτώσεων για την τοπική κοινωνία:
• Αθέμιτος ανταγωνισμός: Όταν παραχωρείται δωρεάν ή με ευνοϊκούς όρους δημόσια γη, ποιο το κίνητρο για τις εταιρείες να νοικιάζουν ή να αγοράζουν γη από ιδιώτες; Το αποτέλεσμα είναι να στερείται η τοπική κοινωνία έσοδα από ενοικιάσεις.
• Απαξίωση παραγωγικών δραστηριοτήτων: Δημόσια γη σημαίνει γη που ανήκει σε όλους. Σημαίνει βοσκότοποι, εκτάσεις μελισσοκομίας, δασικές και αγροτικές περιοχές που εξυπηρετούν τις ανάγκες των πολιτών του Δήμου. Ποιος αποφασίζει ότι αυτή η γη μπορεί να αποσυρθεί από την τοπική παραγωγή και να δοθεί σε επιχειρηματικά σχήματα για δεκαετίες;
• Καμία σύγχυση με τις ανεμογεννήτριες: Η σύγκριση με τις ανεμογεννήτριες δεν είναι δόκιμη. Οι ανεμογεννήτριες απαιτούν συγκεκριμένες θέσεις λόγω ανέμου, και συχνά εγκαθίστανται σε δυσπρόσιτες ή ορεινές εκτάσεις, χωρίς να εμποδίζουν την παρουσία ζώων. Το φωτοβολταϊκό πάρκο, αντίθετα, “καταλαμβάνει” τον χώρο ολοκληρωτικά.
Άρα το πρώτο θέμα είναι αν ο χώρος αυτός είναι όλος ιδιωτικός ή συμπεριέχει και δημόσιο ή αμφισβητούμενο δασικό. Αν είναι μόνο ιδιωτικός και καθαρός στο κτηματολογικό χάρτη η δυνατότητα του δήμου σε αντίδραση είναι ελάχιστη. Θα μπορεί να προσβάλει πιθανώς την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων στην περιφέρεια. Αν έχει χαρακτηριστεί κάποιος χώρος αρχαιολογικός ίσως. Η λογική του μικροκλίματος δυστυχώς δεν λαβαίνεται υπόψιν γιατί με τη λογική αυτή και οι μονάδες στο “πλατώ” τα ίδια δημιουργούν. Φυσικά αν ο δήμος είχε ορίσει χρήσεις γης, κάτι που έπρεπε να είχει γίνει από χρόνια και εδώ δεν φταίει το κεντρικό κράτος,τότε θα γίνονταν το κάθε τι εκεί που θα είχε ορίσει ο Δήμος , αυτό που στο δήμο κάποιοι περιφρονούν (ΣΧΟΟΑΠ).
• Παραπληροφόρηση γύρω από τις αδειοδοτήσεις: Είναι ανάγκη να ξεκαθαριστεί ότι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) δεν εγκρίνει έργα με βάση το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Εξετάζει μόνο τις γεωγραφικές συντεταγμένες ως προς ειδικές περιοχές (ραντάρ, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, NATURA κ.λπ.). Οι εταιρείες μπορεί να λάβουν άδεια ακόμη και για εκτάσεις που δεν γνωρίζουν σε ποιον ανήκουν. Η ουσιαστική διαπραγμάτευση ξεκινά μετά την έκδοση των αδειών, είτε με ιδιώτες είτε με τον Δήμο και την Περιφέρεια – όπου η πολιτική βούληση είναι καθοριστική. Θα πρέπει η περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας να δώσει άδεια περιβαλλοντικών όρων και εκεί ο Δήμος μπορεί να αντιδράσει με πολιτικούς και νομικούς τρόπους. Είναι πάγιο έτοιμα των δήμων να μην λαβαίνει καμιά απόφαση η περιφέρεια χωρίς την σύμφωνη γνώμη του Δήμου όταν το έργο γίνεται στα όρια του δήμου, αλλά αυτό δεν εφαρμόζεται πάντα.
Ακόμη όμως και όταν πρόκειται για την παραχώρηση ιδιωτικής γης για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού πάρκου, είναι απαραίτητο να εξετάζονται διεξοδικά οι περιβαλλοντικοί όροι. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι επιπτώσεις στο μικροκλίμα της περιοχής, η εγγύτητα σε προστατευόμενες ζώνες όπως αυτές που υπάγονται σε καθεστώς Natura ή στη σύμβαση Ramsar, αλλά και η πιθανή ύπαρξη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει σεβασμό στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον
Είναι ώρα να σταθούμε με σοβαρότητα απέναντι στις προκλήσεις. Χρειάζεται ένας ξεκάθαρος χωροταξικός σχεδιασμός σε επίπεδο Νομού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Ο Δήμαρχος, ορθά, έθεσε την ανάγκη αυτής της ευρύτερης συζήτησης στο Νομό. Πρέπει όμως να δούμε και τη μεγάλη εικόνα.
Η Δυτική Ελλάδα – και ειδικά η Αιτωλοακαρνανία – παράγει υπερδιπλάσια ποσότητα ΑΠΕ από το ποσοστό που απαιτείται σε εθνικό επίπεδο. Κι όμως, οι πολίτες της περιοχής συνεχίζουν να πληρώνουν στο λογαριασμό τους τα γνωστά “τέλη ΑΠΕ”,(το πρόστιμο), σαν να μην έχει υπάρξει καμία προσφορά. Αντίθετα, τουριστικές περιφέρειες όπως τα Ιόνια Νησιά έχουν σχεδόν μηδενική συμμετοχή. Αυτή η αδικία πρέπει να τεθεί στο τραπέζι μέσω μιας συντονισμένης νομικής ενέργειας Δήμων και Περιφέρειας, ώστε οι πολίτες της Δυτικής Ελλάδας να έχουν απαλλαγή από τα τέλη ΑΠΕ.Έχει την αλλοίωση του περιβάλλοντος η Αιτνία αλλά να έχει φτηνό ρεύμα για τους κατοίκους, να αποτελεί κίνητρο για μεταποιητικές επιχειρήσεις ώστε να έχει προστιθέμενη αξία. Μιλάμε για όλα τα τιμολόγια του νομού.
Τέλος, είναι επιτακτική ανάγκη ο Δήμος μας να επενδύσει σε δικές του υποδομές ΑΠΕ, ώστε να περιορίσει τα υπέρογκα κόστη ρεύματος και να ανακουφίσει τους δημότες από τα αυξανόμενα δημοτικά τέλη. Η ενεργειακή αυτονομία του Δήμου θα μπορούσε να είναι ένας στόχος ρεαλιστικός και ωφέλιμος για όλους.
Η συζήτηση δεν σταματά εδώ. Είναι καθήκον μας να συνεχίσουμε με υπευθυνότητα, τεκμηρίωση και σεβασμό στους πολίτες και στο περιβάλλον.