Το Κομμένο στην Πράγα

Του Δημήτρη Βλαχοπάνου

Ξεχωριστή τιμή για το μαρτυρικό Κομμένο επιφύλαξαν τα μέλη του προγράμματος DISCOVERY OF EU IDENTITY (Ανακάλυψη της ευρωπαϊκής ταυτότητας). Αυτές τις μέρες σημαντικό υλικό σχετικά με το ολοκαύτωμα του Κομμένου και τις εκδηλώσεις μνήμης και τιμής στους 317 εκτελεσμένους από τα γερμανικά ναζιστικά στρατεύματα κατοχής συμπεριλαμβάνεται στην έκθεση με τίτλο «Οι μεταξύ μας γέφυρες», που πραγματοποιεί στο μουσείο hlavniho mesta Prahy της Πράγας το Γυμνάσιο Na Vitezne Plani, Praha 4. Τα εγκαίνια της έκθεσης, η οποία θα διαρκέσει τέσσερις εβδομάδες και θα κλείσει την Κυριακή 12 Οκτωβρίου, έγιναν την Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου.
Τη Δευτέρα 17 Ιουνίου του 1913 είκοσι μαθήτριες και μαθητές του Γυμνασίου της Πράγας Na Vitezne Plani, Praha 4, συνοδευόμενοι από τις καθηγήτριές τους Jindřiška Drahotová και Andronika Čolasová, υπεύθυνες για την υλοποίηση του προγράμματος, και τον κ. Παναγιώτη Θάνο, διευθυντή του Λυκείου Παναγιάς Διασέλου, οι μαθητές του οποίου φιλοξένησαν την ομάδα των Τσέχων συμμαθητών τους, επισκέφτηκαν το Κομμένο, για να γνωρίσουν από κοντά έναν μαρτυρικό τόπο της Ελλάδας και της περιοχής. Μπροστά στο μνημείο των πεσόντων είχα την τιμή και τη χαρά να ενημερώσω τα μέλη του προγράμματος σχετικά με το ολοκαύτωμα του Κομμένου και τη σφαγή των 317 άμαχων και ανυπεράσπιστων κατοίκων του από τα γερμανικά ναζιστικά στρατεύματα κατοχής το πρωί της 16ης Αυγούστου 1943.
Στη διάρκεια της ενημέρωσης οι Τσέχοι μαθητές είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά έναν από τους επιζώντες του ολοκαυτώματος και ν’ ακούσουν από τα δικά του χείλη την ιστορία του ολοκαυτώματος. Πρόκειται για τον Πέτρο Κολιοκώτση, που την ημέρα της σφαγής ήταν 11 μόλις χρόνων. Ο Πέτρος Κολιοκώτσης έχασε τη μάνα του και τα 4 αδέρφια του, την Κατερίνα 19 χρονών, την Πολυνίκη 16, τον Γεώργιο 7 και τον Αλέξανδρο 2. Στην αυλή του σπιτιού του χάθηκαν 15 συγγενικά του πρόσωπα. Έζησε ορφανός μαζί με τον πατέρα του. Η Κατερίνα ήταν το πρώτο θύμα της σφαγής.
Στην έκθεση γίνεται περιληπτική αναφορά στο Κομμένο και στο ολοκαύτωμα. Οι μαθητές, γράφοντας στα τσέχικα και στα αγγλικά, υπογραμμίζουν μεταξύ των άλλων τη συγκίνηση που ένιωσαν την ημέρα εκείνη που βρέθηκαν στο Κομμένο. Την ηλιόλουστη εκείνη Δευτέρα του Ιουνίου έφτασαν στην πλατεία του χωριού χαρούμενοι και έφυγαν πνιγμένοι στη συγκίνηση. Αποτύπωσαν καλά στο μυαλό τους το μνημείο του χωριού με τα 317 ονόματα των θυμάτων και δε θα ξεχάσουν ποτέ τα 97 παιδιά και τις 119 γυναίκες που δολοφόνησαν οι Γερμανοί στρατιώτες. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο ματωμένο γάμο της Αλεξάνδρας Μάλλιου.
Αλλά εκείνο που τους εντυπωσίασε βαθύτερα και αποτελεί μια ξεχωριστή φωτεινή πλευρά της επίσκεψής τους είναι η συνομιλία με τον επιζώντα, παππού πλέον, Πέτρο Κολιοκώτση. Καταφέρνουν, μάλιστα, να διασώσουν ένα μέρος του διαλόγου που είχα μαζί του, όταν τον κάλεσα να μιλήσει. «Αφήστε την ψυχή μου ήσυχη», μου απάντησε διστακτικός στην αρχή. Μα στη συνέχεια περιέγραψε με ζωηρές πινελιές όλα όσα είδε μέσα στο χωριό καθώς προσπαθούσε κρυμμένος να σωθεί. «Είδα τους ανθρώπους να πέφτουν σκοτωμένοι… Είδα τους ανθρώπους να πνίγονται στο ποτάμι… Οι σφαίρες σφύριζαν γύρω μας… Ήθελα να βρω την οικογένειά μου, αλλά η μητέρα μου και οι αδερφές μου είχαν εξαφανιστεί κι εγώ αισθάνθηκα μόνος…Κολύμπησα στο ποτάμι και σώθηκα… Έβλεπα τον καπνό να βγαίνει πάνω απ’ τα σπίτια… Την επόμενη μέρα έτρεξα στο σπίτι μου με την ελπίδα να βρω ζωντανή την οικογένειά μου, αλλά στην αυλή βρήκα νεκρή τη μάνα μου με την αδερφή μου στην αγκαλιά της. Αυτό ήταν για μένα το τέλος όλων. Στάθηκα όρθιος εκεί κλαίγοντας για την τραγωδία που μας είχε ξεπεράσει».
Στην έκθεση παρουσιάζεται, επίσης, και ένα μέρος από το φεστιβάλ κρουστών (Κρουστοπανήγυρις) που ξεκίνησε στο Κομμένο το 2008 για να τιμηθούν τα θύματα της ναζιστικής επιδρομής. Τονίζεται ότι πρόκειται για ένα διεθνές φεστιβάλ κρουστών, στο οποίο έλαβαν μέρος καλλιτέχνες από πολλές χώρες του κόσμου. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στη συμμετοχή του κορυφαίου Γερμανού κρουστού και επίτιμου δημότη του Κομμένου Gunter Baby Sommer, ο οποίος την πρώτη χρονιά του φεστιβάλ δημιούργησε ένα τραγούδι ειδικά για τα 97 δολοφονημένα παιδιά του Κομμένου.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί πως οι Τσέχοι μαθητές σχεδίασαν ειδική μακέτα με το τοπογραφικό του χωριού, το μνημείο των πεσόντων και φωτογραφίες από την επίσκεψή τους.
Το ταξίδι του Κομμένου για τη διεθνοποίηση του ολοκαυτώματός του έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Η περίπτωση της σφαγής του Κομμένου ανήκει στις ελάχιστες που παρόμοια με αυτή δύσκολα μπορεί να συναντήσει κανείς σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι να πληθήνουν οι σταθμοί αυτού του διεθνούς ταξιδιού. Η Πράγα είναι ένας σημαντικός τέτοιος σταθμός. Και ακόμη περισσότερο γιατί κοντά στην πρωτεύουσα της Τσεχίας βρίσκεται το χωριό Λίντιτσε (Licice), που στις 10 Ιουνίου του 1942 οι Γερμανοί το κατέσκαψαν εκτελώντας όλους τους κατοίκους του.
Θερμές ευχαριστίες απευθύνουμε στις δύο καθηγήτριες Jindřiška Drahotová και Andronika Čolasová και στους είκοσι μαθητές του Γυμνασίου Na Vitezne Plani, Praha 4, καθώς και στο σύλλογο διδασκόντων και τον διευθυντή του Λυκείου Παναγιάς Διασέλου Παναγιώτη Θάνο, για την ευαισθησία που έδειξαν πάνω στην υπόθεση του Κομμένου, αλλά και για την καλοσύνη τους να μάθουν για το Κομμένο και να συνεισφέρουν στον αγώνα που κάνουμε για την προβολή και τη διεθνοποίηση της ιστορίας του.