ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Η πρώτη μέρα του Στρατιωτικού Πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967 στην Άρτα
Τότε ήμουν 15 χρονών και πήγαινα στην τρίτη τάξη του πρώτου εξαταξίου γυμνασίου Άρτας. Τα γεγονός εκείνης της μέρας μου τράβηξε το ενδιαφέρον παρόλο ότι ήμουν σε μικρή ηλικία και πολλά απ΄ όσα είδα τότε στην Άρτα διατηρηθήκαν στη μνήμη μου μέχρι σήμερα.
Ήταν Παρασκευή. Ήταν μια πραγματικά ανοιξιάτικη και ηλιόλουστη μέρα με έναν καταγάλανο και λαμπερό ουρανό. Ήταν θεού χαρά. Από το πρωί η ζωή στην πόλη είχε μπει στον κανονικό της ρυθμό έως ότου ο κόσμος άρχισε να ανοίγει τα ραδιόφωνά του. Η κοινωνία της Άρτας έμεινε άναυδη ακούγοντας στρατιωτικά εμβατήρια και τα δελτία ειδήσεων να αναγγέλλουν το στρατιωτικό πραξικόπημα και την ανάληψη της εξουσίας από τους στρατιωτικούς. Ήταν ένα γεγονός το οποίο δημιούργησε μια άλλη αίσθηση στον κόσμο ο οποίος με αγωνία και αμείωτο ενδιαφέρον παρακολουθούσε συνεχώς τα γεγονότα και τις εξελίξεις από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Εκτός από την ενημέρωση και τα διάφορα σχόλια που γίνονταν στους δρόμους και στις πλατείες εκείνη τη μέρα δεν εκδηλώθηκε καμία αντίδραση κατά του πραξικοπήματος στην Άρτα.
Θυμάμαι τότε έμενα σε ένα νοικιασμένο δωμάτιο σπιτιού λίγο παραπάνω απ΄ την πλατεία στο Μονοπλιό προς τη Βαλαώρα. Eκείνη την ημέρα το πρώτο γυμνάσιο που φοιτούσα λειτουργούσε το απόγευμα. Γύρω στις 9 το πρωί άφησα για λίγο το διάβασμα και βγήκα μέχρι την αυλή. Εκεί άκουσα μια κυρία απ΄το απέναντι σπίτι να λέει σε κάποια γειτόνισσα. με υψηλό τόνο φωνής: «Στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο στρατός ανέλαβε την εξουσία. Κηρύχτηκε στρατιωτικός νόμος.» Προφανώς μόλις είχε ανοίξει το ραδιόφωνό της. Το νέο δεν άργησε να κυκλοφορήσει στη γειτονιά. Κάποιο βγήκαν ανήσυχοι απ΄ τα σπίτια και ρωτούσαν ο ένας τον άλλον «τι έγινε;» και γρήγορα επέστρεφαν για να ανοίξουν τα ραδιόφωνά τους.
Μετά από λίγη ώρα ανέβηκα στο σπίτι της σπιτονοικοκυράς μου. Εκεί είχαν συγκεντρωθεί πέντε έξι άτομα συγγενείς και γειτόνοι οι οποίοι καθόντουσαν μπροστά από το ραδιόφωνο και άκουγαν σιωπηλοί και με μεγάλο ενδιαφέρον τα γεγονότα. Κάθισα και εγώ εκεί περίπου για μια ώρα και στη συνεχεία κατέβηκα στους δρόμους την πόλης.
Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί εκείνη τη μέρα άλλαξαν τη ροη των προγραμμάτων τους. Οι λαϊκοί βάρδοι που ακούγονταν μέχρι χθες παραμερίζονται. Τα λαϊκά τραγούδια σώπασαν. Τη θέση τους πήραν τα στρατιωτικά εμβατήρια και άλλα πατριωτικά δημοτικά άσματα τα οποία διακόπτονται από αλλεπάλληλα στρατιωτικά ανακοινωθέντα. «Από σήμερα τα ξημερώματα ο στρατός ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας. Ήτο επιβεβλημένον προκειμένου να αποσοβήσουμεν τον κίνδυνον εκ της κομουνιστικής απειλής. Η χώρα βρέθηκε στο χείλος του γκρεμού. Βρέθηκε προ των πυλών της καταστροφής και του εμφυλίου. Από σήμερα εγγυώμεθα την ασφάλεια των πολιτών. Η μετάβαση στο στρατιωτικό καθεστώς κατέληξε αναίμακτη. Ζήτω η 21 Απριλίου. Ζήτω ο στρατός κάτι το οποίο επαναλαμβάνονταν συνέχεια μέσα από μια σειρά από άλλα ανακοινωθέντα.
Την ιδία μέρα ακούγεται για πρώτη φορά το «αποφασίζομεν και διατάσσομεν» το οποίο στο εξής μπαίνει για τα καλά στη ζωή των πολιτών. «Αποφασίζομεν και διατάσσομεν την απαγόρευση της κυκλοφορίας των πολιτών στους δρόμους από τις 8 το βράδυ μέχρι τις 6 το πρωί μέχρι νεωτέρας. Απαγορεύεται η συγκέντρωση για πάνω από τρία άτομα και για όλο το εικοσιτετράωρο μέχρι νεωτέρας. Όσοι δεν πειθαρχούν στα ανωτέρω θα συλλαμβάνονται και θα τιμωρούνται».
Ώρα 11 το πρωί. Μια βοή ελικοπτέρου ακούγεται από μακριά. Ο κόσμος στρέφει τα βλέμματα προς τον ουρανό. Ξαφνικά ένα στρατιωτικό ελικόπτερο εμφανίζεται από τον ορίζοντα και πετάει πάνω από την πόλη. Κάνει δυο τρεις γύρους και στη συνεχεία αδειάζει φέιγ βολάν σε διάφορα σημεία. Ο ουρανός γίνεται γκριζογάλανος. Ένα ελαφρύ αεράκι που έρχεται από τα βόρεια ψηλά βουνά των Τζουμέρκων τα σκορπίζει στον αέρα και στροβιλίζοντας πέφτουν από δω και από κει στους δρόμους, στις πλατείες και τις αυλές των σπιτιών. Τα μηνύματα των πραξικοπηματιών έφτασαν και γραπτώς εξ ουρανού. Τα φέιγ βολάν έγραφαν. «Ζήτω ο στρατός. Ζήτω η επανάσταση της 21 Απριλίου.»
Η δύναμη του τμήματος χωροφυλακής Άρτας από το πρωί ήταν ήδη σε επιφυλακή. Πολλοί χωροφύλακες κατεβαίνουν στους δρόμους της πόλης και περιφέρονται ανάμεσα στους πολίτες, ενώ κάποιοι απ΄ αυτούς κυκλοφορούν με τα Μ1 (στρατιωτικά τυφέκια) κρεμασμένα στην πλάτη. Είναι η πρώτη φορά που αντίκρισα αυτή την εικόνα. Μπροστά στο κτήριο της Νομαρχίας, στο Δημαρχείο, στο υδραγωγείο και σε άλλα επίκαιρα σημεία άλλοι χωροφύλακες με τα όπλα παρά πόδα φυλάνε σκοπιά επί εικοσιτετράωρου βάσεως. Από το ίδιο βράδυ οι νυχτερινές περιπολίες μέσα στη πόλη άρχισαν να πυκνώνουν.
Λίγο πριν τις 8 το βράδυ ο κόσμος φοβούμενος τα αυστηρά μέτρα που επέβαλε το στρατιωτικό καθεστώς πειθαρχεί και κλείνεται μέσα στα σπίτια του. Όλοι οι δρόμοι της Άρτας είναι άδειοι. Τα πηγαδάκια μεταξύ γνωστών και φίλων στην καθιερωμένη νυχτερινή βόλτα του κεντρικού δρόμου που διασχίζει την πόλη αλλά και στις ένθεν και εκείθεν πλατείες δεν υπάρχουν. Η Άρτα μοιάζει με εγκαταλελειμμένη πόλη. Στο βάθος των δρόμων αντικρίζει κανείς φιγούρες χωροφυλάκων να μετακινούνται προς διάφορες κατευθύνσεις.
Τα σχολεία της πόλης εκείνη τη μέρα δεν λειτούργησαν, Το πραξικόπημα πέρασε στη μαθητική νεολαία ως γεγονός χωρίς σχόλια και αντιδράσεις και τούτο διότι οι νέοι δεν είχαν διαμορφωμένη πολιτική συνείδηση. Αργότερα αρκετοί απ΄ αυτούς όταν πλέον εισήλθαν στα Πανεπιστήμια και έχοντας βιώσει τη διακυβέρνηση της επταετίας αγωνίστηκαν για την δημοκρατία και την ελευθερία.
Λίγο μετά το μεσημέρι άρχισαν να διαδίδονται κάποιες συγκεχυμένες πληροφορίες ότι στα Γιάννενα κάτι έγινε και η χωροφυλακή είχε προβεί σε συλλήψεις. Αργότερα το τοπίο ξεκαθάρισε. Εκείνη τη μέρα στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων επεκράτησε αναταραχή. Στις 12 η ώρα πολλοί φοιτητές και ορισμένοι καθηγητές συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του Πανεπιστημίου. Μεταξύ αυτών ήταν και ο δήμαρχος της πόλης. Εκεί ένας φοιτητής εκφώνησε πύρινο λόγο κατά του πραξικοπήματος. Οι παρευρισκόμενοι ξέσπασαν σε ομαδικά συνθήματα κατά της δικτατορίας και του φασισμού και υπέρ της δημοκρατίας. Αμέσως κινητοποιήθηκε η Χωροφυλακή Ιωαννίνων η οποία εισέβαλε στο Πανεπιστημιακό χώρο και διέλυσε τη συγκέντρωση ενώ παράλληλα συνέλαβε 14 άτομα. Αργότερα στις 10 Σεπτεμβρίου του 1967 οι συλληφθέντες δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση ή κάθειρξη από 3 μήνες έως 7 χρόνια.
Πρέπει δε να σημειωθεί ότι στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων ήταν η πρώτη λαϊκή αντίδραση κατά της χούντας σε όλη την επικράτεια.
Εν ολίγοις αυτά ήταν τα γεγονότα που βίωσα την πρώτη ημέρα του πραξικοπήματος ως μικρός τότε μαθητής στο γυμνάσιο της Άρτας.
