ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Εξερευνώντας τον Αμβρακικό παρέα με τους Seacleaners
Είναι ένα γαλήνιο Κυριακάτικο πρωινό του Σεπτέμβρη, ο ουρανός καταγάλανος και η θάλασσα πολλά υποσχόμενη. Ο Αμβρακικός κόλπος μας περιμένει. Μια θάλασσα ανεπανάληπτων αντιθέσεων και εκπληκτικής ομορφιάς δίνει την αίσθηση μιας φύσης που έχει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά τα οποία η ανθρώπινη αισθαντικότητα οφείλει να αναζητά και να γνωρίζει.
Έτσι με χαλαρούς ρυθμούς, ο Danny ετοιμάζει το σκάφος με τον εξοπλισμό μας ενώ η Tanja ανεβάζει στο σκάφος τους δύο πιστούς μας φίλους (δύο σκυλάκια που έχουν πάντα μαζί). Λίγη ώρα αργότερα ήμασταν έτοιμοι να ξεκινήσουμε. Τα μίλια που μας χώριζαν από τον προορισμό μας άλλωστε δεν ήταν και πάρα πολλά.
Ο Danny είναι ψυκτικός air condition η Tanja γυμνάστρια και κατάγονται από την Ολλανδία. Ανήκουν σε εθελοντική ομάδα που καθαρίζει και παρακολουθεί τον Αμβρακικό καθώς είναι μέλη της Seacleaners-int. Τα τελευταία χρόνια επισκέπτονται την περιοχή του Αμβρακικού κόλπου και συνήθως έχουν έδρα τα παράλια του δήμου Αμφιλοχίας. Από αυτό το σημείο παρακολουθούν τη συμπεριφορά του κόλπου, που έχει σχέση με τη μόλυνση από σκουπίδια και ποτάμια που καταλήγουν στον κόλπο. Όνειρο τους να βρουν μια έκταση στην περιοχή, στην οποία σχεδιάζουν να δημιουργήσουν ένα κάμπινγκ εναλλακτικού τουρισμού με επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Οι υπολογισμοί τους κάνουν λόγο περίπου για περίπου τριακόσιες επισκέψεις ετησίως.
Σήμερα θα εξερευνήσουμε μαζί τον Αμβρακικό, θα καταγράψουμε και θα φωτογραφίσουμε με το φακό του Μαΐστρου ότι περίεργο και εντυπωσιακό συναντήσουμε. Ο Αμβρακικός κόλπος έχει περιμετρική ακτογραμμή που φτάνει τα 256 χιλιόμετρα και ενώνει τρεις νομούς : Αιτωλοακαρνανία – Άρτα – Πρέβεζα.
Κάθε μίλι που διανύουμε και κάθε λεπτό που περνά η εικόνα διαφορετική, τα χρώματα μπροστά μας αλλάζουν εκπληκτικά.
Στη διαδρομή η Tanja διηγείται μια εμπειρία της πέρσι το καλοκαίρι όταν ξαφνικά βρέθηκε να κολυμπά δίπλα σε ένα σαλάχι ενάμιση μέτρου περίπου. Το πόσο την τρόμαξε το αναπάντεχο αυτό συναπάντημα φαίνεται στην έκφραση της ακόμη και σήμερα που διηγείται την περιπέτεια. Προχωρώντας προς το κέντρο του κόλπου μια καρέτα – καρέτα βγήκε για λίγο στην επιφάνεια να πάρει οξυγόνο και όπως εμφανίστηκε έτσι χάθηκε και πάλι στο βυθό. Πιο πέρα μια τεράστια μπάλα από φελιζόλ με διάμετρο πάνω από δύο μέτρα επιπλέει στην επιφάνεια. Ο Danny, φανερά ενοχλημένος, κατευθύνεται προς τα κει, το ανεβάζει στο σκάφος και εξηγεί πόσο επικίνδυνο είναι για τα ψάρια όταν το μπερδεύουν με τροφή. «Τέτοια συλλέγουμε σχεδόν κάθε μέρα, δεν μπορώ να καταλάβω από πού προέρχονται» λέει ο Danny.
Δώδεκα νησάκια, βρίσκονται στον Αμβρακικό κόλπο και σε ένα από αυτά κάναμε την πρώτη μας επίσκεψη. Μεγάλος αριθμός πουλιών φαίνεται πως σταθμεύει εδώ. Πάνω σε αυτό το νησί πέρυσι οι Seacleaners είχαν εντοπίσει δύο σκελετούς από δελφίνια. Μερικά οστά υπήρχαν ακόμη, δεν ήταν όμως τα μόνα ευρήματα. Πλαστικά παντού, μπουκάλια, μπαταρίες, σπασμένες καρέκλες κ.λ.π. Όπου υπήρχε ανθρώπινη επίσκεψη υπήρχαν και σκουπίδια σε αφθονία. Η Tanja έβγαλε μια μεγάλη σακούλα και άρχισε να τη γεμίζει. Αυτό άλλωστε είναι κάτι που κάνουν καθημερινά οι Seacleaners.
Αφού περιπλανηθήκαμε αρκετά γύρω από τα νησιά στόχος μας πλέον ήταν να συναντήσουμε αυτά τα υπέροχα θηλαστικά, τα δελφίνια. Υπολογίζεται ότι στον Αμβρακικό ζουν σήμερα περίπου 150 ρινοδέλφινα. Ο πληθυσμός τους παραμένει σταθερός την τελευταία δεκαετία, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κινδυνεύουν με εξαφάνιση από τη ρύπανση και τους κακούς ψαράδες.
Συνεχίζοντας την αναζήτηση των δελφινιών ανοιχτά της Βόνιτσας βρισκόμαστε μάρτυρες μιας θλιβερής εικόνας. Πλέουμε ανάμεσα σε αφρούς, «κάτι σαν μεγάλη μπουγάδα». Τίποτα δε θυμίζει θάλασσα εδώ τριγύρω. Μια αφρώδες γραμμή 15 μιλίων … και πλάτους ενός μέτρου εξαπλώνεται μπροστά μας… ένας ολόκληρος υποθαλάσσιος κόσμος γεμάτος ζωή εγκλωβισμένος σε απόνερα…
Παρ’ όλες τις διαπιστώσεις για τα αίτια της ρύπανσης και το καθεστώς προστασίας από τη διεθνή Σύμβαση Ramsar αλλά και από τις συμβάσεις της Βέρνης (1979) και της Βόννης (1979), την Κοινοτική και την Ελληνική Νομοθεσία στο δίκτυο NATURA 2000, ο Αμβρακικός συνεχίζει να ταλαιπωρείται από τις πολιτικές σκοπιμότητες, τη γραφειοκρατία, τις παρανομίες και την ασέβεια.
Με την ΚΥΑ του 2008 και τον χαρακτηρισμό του ως Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού καθορίστηκαν 4 ζώνες προστασίας:
1. Ζώνη Α – Περιοχές Προστασίας της Φύσης.
2. Ζώνη Β – Περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων.
3. Ζώνη Α1 – Περιοχή Ειδικής Διαχείρισης Υδάτων.
4. Ζώνη Περιβαλλοντικού Ελέγχου στην οποία καθορίζονται όροι και περιορισμοί των χρήσεων.
Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν φαίνεται να ισχύει γιατί κάποιοι δεν μπορούν να κατανοήσουν πως η τεράστια περιβαλλοντική αξία του Αμβρακικού δεν θα σωθεί χωρίς την απόλυτη προσαρμογή της τοπικής κοινωνίας στους κανόνες προστασίας. Όσες μελέτες, όσες ημερίδες και όσες νομοθετικές ρυθμίσεις και αν γίνουν, ο ανθρώπινος παράγοντας που ζει από τις παροχές του κόλπου πρέπει να επιλέξει συνειδητά ανάμεσα στην βιωσιμότητα ή την υπερεκμετάλλευση του.
Μετά από αυτή την άσχημη εικόνα αποζημιωθήκαμε με τον καλύτερο τρόπο. Η Tanja εντόπισε σε μακρινή απόσταση ένα μεγάλο κοπάδι δελφίνια. Ο Danny κατευθύνθηκε προς τα κει και πράγματι περίπου 30 δελφίνια κολυμπούσαν στο σημείο. Μόλις μας αντιλήφθηκαν τα μικρότερα ήρθαν κοντά μας με παιχνιδιάρικη διάθεση. Κατά τη διάρκεια της μιας ώρας που μείναμε εκεί έπαιξαν μαζί μας, φωτογραφηθήκαν μαζί μας, παραβγήκαμε ακόμη και στο κολύμπι. Ήταν τόσο ανέλπιστα φιλικά που μπορούσαμε ακόμη και να τα αγγίζουμε. Ήταν πράγματι μια πλούσια εμπειρία με εικόνες μοναδικές.
Όταν επιστρέψαμε στην έδρα μας στην παραλία Ανοιξιάτικου νωρίς το απόγευμα ήμασταν γεμάτοι, εμείς με εμπειρίες και σπάνιες εικόνες και το σκάφος γεμάτο σκουπίδια που οι Seacleaners μάζεψαν στη διαδρομή.
Εδώ θα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως εμείς είμαστε η κοινωνία που διαμορφώνουμε το αύριο με τις συμπεριφορές μας. Ο Αμβρακικός δεν είναι μια άψυχη έκταση. Είναι ένας μαγευτικός παράδεισος γεμάτος οξυγόνο, ζωή, ανάσα. Η σημερινή του κατάντια μαρτυρά τη δική μας ανευθυνότητα, το δικό μας ξεπεσμό, τη δική μας αλαζονεία που θέλει το ΕΓΩ μας να έχει την αποκλειστικότητα στη διαχείριση της φύσης και μάλιστα εν λευκώ.
Πώς λοιπόν θα σώσουμε το σπίτι μας; Γιατί ο Αμβρακικός είναι το σπίτι μας και όχι τα τσιμεντένια ντουβάρια που χτίζουμε και μας δίνουν την ψευδαίσθηση της ευδαιμονίας. Εάν καταφέρουμε να σεβαστούμε τα φυσικά αγαθά του Αμβρακικού θα έχουμε δίπλα μας έναν επίγειο παράδεισο. Άλλωστε η άγρια ζωή και ομορφιά του Αμβρακικού μπορεί να υπάρξει και χωρίς εμάς. Το αντίστροφο όμως;
Παππάς Κωνσταντίνος
Εφημερίδα Μαΐστρος
Αμφιλοχία 9/2013